خراسان رضوی| مقبره شاعر و فیلسوف ایرانی؛ محبوب ترین جاذبه گردشگری نیشابور+تصاویر

به گزارش\xa0خبرگزاری تسنیم\xa0از\xa0مشهد مقدس، آرامگاه و موزه خیام در میان باغی دل انگیز و پردرخت قرار گرفته است. این محوطه را می توان دیدنی ترین مکان نیشابور دانست که گردشگران هم در آن زیارت می کنند و هم سیاحت.

مجموعه خیام در جنوب شرقی نیشابور و خارج از شهر قرار دارد، اما فاصله آن با نیشابور زیاد نیست، با اتومبیل ظرف مدت حداکثر 15 دقیقه می توان به آنجا رسید. البته خط اتوبوسرانی هم میان آرامگاه خیام و مرکز شهر دایر است اما استفاده از آن معطلی دارد و استفاده از آن با زمان گردشگران جور در نمی آید.

در اطراف آرامگاه اماکن دیدنی دیگری مانند سعیدبن سلام مغربی، آرامگاه فضل ابن شاذان، آرامگاه حیدر یغما و از همه مهمتر آرامگاه عطار و کمال الملک قرار دارد، اما به یاد داشته باشید که اگر بخواهید به دیدار آرامگاه عطار و کمال الملک بروید باید از برابر آرامگاه خیام عبور کنید و چه بهتر که ابتدا این مکان را ببینید.

خیام که بود؟

حکیم ابوالفتح عمرابن خیام نیشابوری منجم، ریاضیدان، دانشمند و متفکر بزرگ، در اوایل قرن پنجم هجری تولد یافت و در زمان سلطان سنجر، پسر ملکشاه را که به بیماری آبله دچار بود، درمان کرد. اگرچه مقام علمی خیام خیلی بالاتر از مقام ادبی او در نظر گرفته می شود، اما شهرت وی بیشتر به واسطه وجود رباعیات حکیمانه او است.\xa0

آرامگاه\xa0حکیم، ابوالفتح عمرابن خیام نیشابوری، یکی از نقاط دیدنی و زیبای\xa0شهر\xa0نیشابور\xa0استان\xa0خراسان رضوی محسوب می شود. این مکان که هر ساله مورد بازدید شمار زیادی از دوستداران و گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد، در جنوب شرقی شهر نیشابور و در انتهای خیابان خیام واقع شده است.\xa0مجموعه خیام،\xa0موزه\xa0و آرامگاه از باغ های دیدنی در ایران معاصر است و مجموعه ای از\xa0کتابخانه، موزه و مهمانخانه را داراست.\xa0این آرامگاه در زمان وی در محله شادیاخ نیشابور در نیم فرسخی نیشابور و در صحن امامزاده محروق بنا شده است.

مقبره خیام احیا شد

پس از درگذشت\xa0عمر خیام، پیکرش در گورستان مرکزی\xa0حیره نیشابور\xa0دفن شد که گوربنای ویژه ای نداشته است و در ضلع شرقی\xa0مسجد\xa0محمد محروق درون یک اتاقک ایوان مانند جای داشته است.\xa0از زمان درگذشت خیام در سال 510 خورشیدی تا سال 1335، بنای آرامگاه او، خرابه مانندی بیش نبود تا اینکه فراخواندگان مراسم گشایش\xa0آرامگاه\xa0فردوسی\xa0که به\xa0توس\xa0می رفتند، در میان راه از این آرامگاه نیز دیدن کردند. سپس پیشنهاد بازسازی این گوربنا، به شکلی بهتر و شایسته تر مطرح شد؛ بنابراین، همزمان با برپایی جشن هزاره فردوسی،\xa0انجمن آثار ملی\xa0آرامگاهی برای خیام ساخت.\xa0

مهندس هوشنگ سیحون که در آن زمان ناظر ساخت و سازهای انجمن آثار ملی به همراهی حسین جودت بود، آرامگاه را از مکان قبلی که چسبیده به امامزاده محروق بود به مکان فعلی انتقال داد. در سال 1338 ساخت آرامگاه آغاز شد و در این سال قسمت های عمده کار از جمله گودبرداری، بتن ریزی های بنا و طرح محوطه به اجرا درآمد. در سال 1341 کار ساختمان آرامگاه به پایان رسید. مقبره و استخوان بندی اصلی آن فلزی محاط در پوشش بتنی است. شکل بنا در پایین تقسیم بندی 10 گانه دارد و فاصله پایه ها 5 متر است.

مشخصات ظاهری مقبره

این آرامگاه، به شکل سکویی چهارگوش و ساختمان سنگی روباز ساخته شد که در کنار\xa0آرامگاه و مسجد محمد محروق\xa0جای گرفت. این آرامگاه عبارت بود از دو ایوان بالا و پایین و دیوار کوتاه سنگی از سنگ خلج که دراطراف محل قبر و روی قبر که سه یا چهار متر از دیوار بقعه فاصله داشت بکار رفته بود؛ و نیز یک ستون سنگی همراه یک رباعی از ملک الشعرای بهار با خط نستعلیق بر آن نقش کردند.

مساحت باغ خیام 20 هزار متر مربع و طول بنای یادبود مشبک آن 18 متر است و اطراف آن را کاج های همیشه سبز احاطه کرده اند.\xa0بنای آرامگاه از آهن و سنگ و به صورت گنبدی رفیع با 10 پایه ساخته شده است و پایه های آن با اشکال هندسی و لوزی های بزرگ و کوچک به یکدیگر متصل شده است. بر اطراف پایه های گنبد، هرم هایی از سنگ های بزرگ و آب نماهای سنگی ساخته شده است که داخل آن کاشی کاری شده است.

مقبره ای برای نمایانگر کردن سه شخصیت خیام

آرامگاه خیام از ساختمان های شاخص طراحی شده در ایران است که تلفیقی موفق از عناصر سنتی و مدرن را به نمایش گذاشته است.\xa0استاد هوشنگ سیحون،\xa0خود درباره این بنا می گویند: خیام در واقع سه شخصیت دارد، ریاضی دان، منجم و شاعر که باید هر سه شخصیت در بنا نشان داده می شد.\xa0

دور تا دور برج در کنار چشمه سارها، یک دایره وسیع به مرکز خود برج ساخته شد. همه از سنگ گرانیت با اجزا مثلثی شکل و تورفتگی ها و برون آمدگی هایی که تا اندازه ای شکل خیمه را تداعی می کنند\xa0 و این اشاره به نام خیام است. چون پدرش خیمه دوز بود و نام او به همین مناسبت انتخاب شد.

دایره کف به ده قسمت تقسیم شده است به طوری که برج یادبود بر 10 پایه مستقر باشد. عدد 10 اولین عدد دو رقمی ریاضی است و پایه اصلی بسیاری از اعداد است.\xa0از هر یک از پایه ها دو تیغه مورب به طرف بالا حرکت می کند به ترتیبی که با تقاطع این تیغه ها حجم کلی برج در فضا ساخته می شود و چون تیغه ها مورب اند خطوط افقی آن ها باید ناظر به محور عمودی برج باشد.\xa0اضلاع بنا به صورت اشکال هندسی منظم تورفتگی پیدا می کنند و بعد به صورت تقریبا مخروطی شکل به هم رسیده شبه گنبدی را در بالا به وجود می آورند که قسمت عمده آن مشبک و تو خالی است و از لابلای آن ها آسمان آبی نیشابور پیدا است.

خیام و ستاره شناسی

در آخر یک ستاره پنج پر آن ها را کامل می کند که یادآور ستاره ای است که نماد شخصیت علمی و ستاره شناسی خیام تلقی می شود. تیغه ها به صورت مارپیچ شکل به طرف بالا حرکت می کنند تا با هم تلاقی کنند و از طرف دیگر سر در بیاورند که خود یک شکل پیچیده ریاضی و هندسی است. این شکل و عدد 10 هر دو سمبل دانش ریاضی خیام است.\xa0

سطح داخل و خارج مقبره با کاشی های معرق و اشعار خیام مزین شده است. رباعیات را\xa0استاد جلال همایی\xa0انتخاب کرده است و زیبا نویسی ها توسط\xa0مرتضی عبدالرسولی\xa0انجام شد. در تاریخ معماری ایران این اولین بار بود که خط\xa0شکسته نستعلیق در تزیینات یک بنا به کار می رفت. از داخل نیز همین لوزی ها پر از شعر با نقش گل و برگ و پیچک، با کاشی معرق تزیین شدند و تماما اشاره به شخصیت شاعر خیام دارند.

این کار تحت نظارت طراح و معمار بنا، مهندس سیحون انجام شده و نمونه ای منحصر به فرد از کاربرد\xa0خط تعلیق\xa0نیز در کتیبه نگاری بناها به شمار می رود. خط تعلیق هر چند امروزه فراموش شده اما نخستین خط ایرانی است و در روزگار خیام در میان کاتبان کاربرد فراوانی داشت. روکار بنا، معرق کاری سنگی است و با قطعات نازک سنگ های محکم و شفاف ساخته شده است.

7 خیمه سنگی

در کنار آرامگاه 7 خیمه سنگی بسیار زیبا نیز وجود دارد که در زیر هرکدام یک حوض آب با کاشی فیروزه ای رنگ ساخته شده است.\xa0هوشنگ سیحون در این باره می گوید:

از طرف دیگر حوض ها با کاشی فیروزه که در مجموع\xa0 قسمتی از ستاره را نشان می دهند، به تعداد هفت پر به مفهوم هفت فلک و هفت آسمان و هفت تپه، باز اشاره به افلاک و نجوم، دانش دیگر خیام است. روی هم رفته مجموعه در یک حال و هوای شاعرانه با درختان تنومند در اطرافش ساخته شد و همان طور که خواست خود خیام بوده کاملا باز است و مزارش در بهاران گل افشان.

مقبره خیام از لحاظ\xa0معماری\xa0و ساخت یکی از مهم ترین بناهای ساخته شده در زمان خود است. این بنای جادویی مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیامی، محاسبه و طراحی شده است. سیر در دهلیزها و طاق و ایوان مقبره، خود سفری به جهان بی نهایت معانی خیام است. آرامگاه حکیم عمر خیام در سال 1354 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1175 در\xa0فهرست آثار ملی\xa0ایران\xa0به ثبت رسید.

موزه تخصصی خیام

موزه تخصصی خیام نیز در نزدیکی آرامگاه عمر خیام در نیشابور قرار دارد. در سال 1376 ساخته و در 28 اردیبهشت 1379 بازگشایی شد و مالکیت آن دولتی است. زمینه اصلی فعالیت تخصصی این موزه ابزار و ادوات مربوط علم نجوم است. تندیس حکیم عمر خیام نیشابوری در محوطه این موزه قرار دارد.

تقویم روی میزتان کار خیام است

ابوالفتح عمرابن ابراهیم خیام نیشابوری، معروف به عمر خیام، منجم، ریاضیدان و شاعر بزرگ ایرانی است که شهرتی جهانی دارد. وی احتمالا در سال 439 ه.ق در نیشابور متولد شد و در سن 88 سالگی در همین شهر چشم از جهان فروبست.

روایات مربوط به زندگی خیام جنبه افسانه ای دارند و از جمله گفته اند وی و خواجه نظام الملک طوسی و حسن صباح سه یار دبستانی بودند که با یکدیگر عهد کردند هر کدام اگر روزی به تعالی رسیدند، دیگران را تربیت و تقویت کنند.

بر مبنای روایات تاریخی، در سال 452 ه.ق عمر خیام به دستور ملکشاه و با کمک گروهی از منجمان، تقویم سال شمسی را تدوین کرد که نخستین روز آن، نوروز و آغاز فصل بهار بود.

گل های سرخ خیامی، از نیشابور تا لندن

نظامی عروضی شاعر پرآوازه ایرانی می گوید از خیام شنیدم که گفت: گور من در موضعی باشد که هر بهار شمال بر من گل افشان می کند».

وی 24 سال پس از این ماجرا به نیشابور سفر می کند و به مقبره خیام می رود و می بیند درختان گلابی و زردآلو سر از باغ بیرون کرده اند و چندان برگ شکوفه بر خاک وی ریخته اند که گویا گورش زیر گل پنهان شده است.

سال های طولانی بعد از این ماجرا، سیمپسن، خبرنگار انگلیسی که برای ماموریتی به ایران می آید، عزم سفر به نیشابور و دیدن مقبره خیام می کند. وی نیز درست مقابل مقبره خیام چند بوته گل سرخ را مشاهده می کند و پیش بینی خیام هنوز به قوت خود باقی مانده بود.

سیمپسن، چند تخم از بوته های گل سرخ را چید و آن را همراه با نامه ای برای دوستانش در انگلستان فرستاد. 8 سال بعد انجمن عمر خیام در لندن تاسیس شد و اندکی بعد، بذر بوته گل سرخ خیام را بر آرامگاه فیتز جرالد، مترجم رباعیات خیام به زبان انگلیسی نشاندند. این گل ها نیز امروز همچنان باقی است و همچون خیام عزیز و دوست داشتنی.

انتهای پیام/ ت