دریای عجیبی که به هیچ ساحلی نمی‌رسد: اسرار و تهدیدات دریای سارگاسو

وقتی به دریا فکر می‌کنیم، تصویر سواحل و خط‌های ساحلی در ذهن‌مان تداعی می‌شود؛ اما دریای «سارگاسو»، پدیده‌ای منحصربه‌فرد در جهان است که به  خشکی متصل نیست. این دریا که در شمال اقیانوس اطلس قرار دارد، به‌جای ساحل، با جریان‌های اقیانوسی محصور شده است.

سارگاسو با ویژگی‌های خاص خود از جمله وجود گیاهان دریایی، بوی‌ناخوشایند سارقاسم و همچنین «جزیره زباله‌های اقیانوس شمال اطلس»، به‌عنوان یک نقطه مهم زیست‌محیطی و حتی افسانه‌ای شناخته می‌شود. با این حال، تغییرات اقلیمی و آلودگی‌های انسانی، این اکوسیستم بی‌نظیر را تهدید می‌کند و تأثیرات گسترده‌ای روی دیگر سیستم‌های دریایی دارد.

سارگاسو در شمال اقیانوس اطلس قرار دارد. سطح این دریا با لایه‌ای از جلبک‌های بدبوی قهوه‌ای و زردرنگ به نام «سارگاسوم» پوشیده شده است و جزیره‌ای مصنوعی و هولناک ساخته بشر، که به نام «جزیره زباله‌های اقیانوس اطلس شمالی» شناخته می‌شود، در آن شکل گرفته است. با این‌ حال، این دریا از نظر زیست‌محیطی، تاریخی و حتی فرهنگی اهمیت زیادی دارد.

_{منبع عکس: وب‌سایت msn| عکاس: نامشخص}

سازمان ویژه‌ای که برای حفاظت از این دریای بی‌نظیر تاسیس شده، آن را به‌عنوان «پناهگاهی برای تنوع زیستی» معرفی کرده است که نقش حیاتی در اکوسیستم گسترده‌تر اقیانوس اطلس شمالی ایفا می‌کند. کمیسیون دریای سارگاسو اعلام کرده است که گونه‌های در حال انقراض مارماهی‌ها برای زادآوری به این دریا می‌روند و نهنگ‌ها، به‌ویژه نهنگ عنبر و گوژپشت، به‌همراه ماهی تن و دیگر گونه‌های ماهی از آن مهاجرت می‌کنند. همچنین، این دریا در چرخه زندگی چندین گونه در حال تهدید و انقراض، از جمله «کوسه پوربیگل» و چندین نوع لاک‌پشت، نقش کلیدی دارد.

به گفته زیست‌شناس معروف دریایی، «دکتر سیلویا ارل»، این دریا به مثابه یک «جنگل بارانی و شناور طلایی» است. این دریا تنها برای اقیانوس‌شناسان افسانه‌ای نیست؛ بلکه بخشی از فرهنگ‌عامه نیز شده است. کریستف کلمب نخستین کسی بود که در سال ۱۴۹۲ در خاطرات سفرهای اکتشافی خود به این دریای عجیب و گیاهان سارگاسوم اشاره کرد. او از ترس دریانوردانش نوشت که این جلبک‌ها ممکن است آن‌ها را در خود گیر بیندازند و به اعماق دریا بکشند یا بادهای آرام و بی‌حرکت (دولدروم‌ها) که در دریای سارگاسو با آن مواجه شده بودند، مانع از بازگشتشان به اسپانیا شود.

این ترس‌ها برای قرن‌ها بخشی از افسانه‌های این دریا باقی ماند و با ارتباط آن با مثلث برمودا، شهرت بدنامش بیشتر شد. مثلث برمودا که به‌عنوان منطقه‌ای شناخته می‌شود که در آن هواپیماها و کشتی‌ها به‌طور ناگهانی و بی‌دلیل ناپدید می‌شوند، در ناحیه جنوب غربی سارگاسو بین برمودا، فلوریدا و پورتوریکو قرار دارد.

چهار جریان اصلی اقیانوسی، دریای سارگاسو را شکل داده‌اند که شامل جریان اقیانوسی شمال اطلس در شمال، جریان جزایر قناری در شرق، جریان استوایی شمالی اقیانوس اطلس در جنوب، و جریان آنتیل در غرب. این جریان‌های دایره‌ای که به آن‌ها چرخش‌های اقیانوسی (gyres) می‌گویند، عملاً آب این دریا را درون خود محبوس می‌کنند و در نتیجه، چیزی که ژول ورن در رمان خود «بیست هزار فرسنگ زیر دریا» از آن به‌عنوان «دریاچه‌ای کامل در اقیانوس اطلس» یاد کرده بود، ایجاد می‌شود؛ ا این حال، این روزها این دریاچه از آنچه که باید باشد، فاصله زیادی دارد.

دریای سارگاسو اکنون تحت تهدیدات جدی ناشی از حمل‌ونقل دریایی ، از جمله نویز زیرآبی، آسیب به پوشش سارگاسوم و انتشار مواد شیمیایی، ماهی‌گیری بیش‌ازحد، آلودگی ناشی از زباله‌های شناور و البته تغییرات اقلیمی قرار دارد. به‌دلیل حرکات چرخشی جریانات اقیانوسی، پلاستیک‌ها به دریا کشیده می‌شوند و به زباله‌دان زشت و وسیعی می‌پیوندند که در آنجا شکل گرفته است. این یادگار عظیم از روش‌های مخرب بشر، طبق برآوردها، صدها کیلومتر وسعت دارد و تراکم آن به ۲۰۰,۰۰۰ قطعه زباله در هر کیلومتر مربع می‌رسد؛ هرچند اوضاع آن رو به وخامت نیز است.

مطالعه‌ای جدید که در هشت دسامبر منتشر شد، نشان داد که این دریا گرم‌تر، شورتر و اسیدی‌تر از هر زمان دیگری از زمان آغاز ثبت داده‌ها در سال ۱۹۵۴ شده است و این می‌تواند تأثیرات جدی و گسترده‌ای بر دیگر سیستم‌های دریایی داشته باشد. نویسنده اصلی این گزارش، اقیانوس‌شناس شیمیایی «نیکولاس بیتس» هشدار داد که اقیانوس اکنون گرم‌ترین دوره خود را در «میلیون‌ها و میلیون‌ها سال» تجربه می‌کند که این امر می‌تواند به تغییرات جدی در زندگی محلی دریایی و چرخه جهانی آب منجر شود. در گفت‌وگو با وب‌سایت LiveScience، پروفسور بیتس اذعان کرد که گرمایش جهانی ممکن است به نقطه‌ای رسیده باشد که برای مدت طولانی راه بازگشتی وجود نداشته باشد.

_{منبع عکس کاور: وب‌سایت msn| عکاس: نامشخص}